Voor deze gastblog wil ik de auteur Hanny Roskamp hartelijk danken. Zij schreef dit voor het blad Ode.

Een levenshouding vol dankbaarheid leidt tot een positiever leven. 

Voordat ik ‘s avonds ga slapen, open ik mijn favoriete app, Gratitude journal. Het boeddha-achtige icoontje glimlacht me toe en even later noteer ik vier of vijf dingen waar ik die dag dankbaar voor ben. Het kunnen leuke dingen zijn of grote of onbenullige. Een telefoontje van een vriend die ik lang niet heb gesproken. De zon die zich de hele dag liet zien. Een kleine meevaller op mijn bankrekening. Het feit dat ik me gezond voel.

Er zijn geen regels voor het bijhouden van een lijst met -zegeningen. Je kunt overal dankbaar voor zijn. Het gekke is: een dag kan nog zo rottig lijken, als ik me concentreer op de dingen waarvoor ik dankbaar kan zijn, valt er altijd iets te noemen. Vervolgens geef ik mijn dag een cijfer. Na het opsommen van de positieve dingen pakt dat altijd ietsje beter uit dan ik daarvoor dacht.

Misschien vindt u het overdreven dat ik met zo’n app in de weer ga. Dat vond ik eerst ook. Maar dankbaar zijn is iets wat je moet leren, want het wordt ons niet met de paplepel ingegoten. Net als de meesten in het rijke Westen ben ik opgevoed met het idee dat we rechten hebben. Vrijheid van meningsuiting, recht op soevereiniteit en recht op leven, het staat allemaal in de Universele verklaring van de rechten van de mens. Rechten hebben en dankbaarheid lijken op gespannen voet te staan: als je ergens recht op hebt, hoef je geen ‘dankjewel’ te zeggen. Maar de belangrijkste rechten kunnen door geen advocaat ter wereld geclaimd worden. Dat je – zoals de meesten die dit lezen – geboren bent in een land waar die rechten worden gerespecteerd, is een lot uit de loterij.

De meeste mensen valt een ander lot toe. Daarom zouden we alleen al geboren worden op het vrije en rijke stuk van de aarde als een reden moeten zien om dankbaar te zijn. Door de cultuur van ‘recht hebben op’ is dankjewel zeggen echter in de verdrukking geraakt. Dankbaar zijn is iets voor mensen die onderdanig, nederig, armoedig en bescheiden zijn. Mensen die hun eigen waarde niet kennen. Arme sloebers. De mensen die we niet willen zijn. Dankbaarheid was lang uit de mode. Maar omdat we tegenwoordig bewuster en spiritueler leven, mag dankbaarheid weer. Gelukkig maar. Een levenshouding van dankbaarheid maakt je gelukkiger dan een waarin recht hebben centraal staat.

Het mooie van de routine die ik ’s avonds vervul, is dat ik merk dat ik er gelukkiger van word. Als ik het een paar dagen vergeet, is het net alsof ik mezelf meer toesta te mopperen over onbeduidende dingen. Alsof het negatieve denken weer de macht grijpt. Wat je aandacht geeft, groeit. En als je dankbaar bent, groeit het gevoel van welbevinden. Ik ben niet de enige die dat heeft ervaren. Vanuit de positieve psychologie is er stevige onderbouwing dat zo’n dagelijkse routine je kijk op het leven enorm kan verbeteren.

Psycholoog Martin Seligman van de universiteit van Pennsylvania kwam vijftien jaar geleden op het concept van de positieve psychologie toen hij bezig was met onkruid wieden. Zijn vijfjarige dochtertje Nikki hielp hem. Ze maakte er een feestje van door rond te springen en onkruid in de lucht te gooien. Seligman verloor zijn geduld en begon tegen haar te schreeuwen. Waarop zijn dochtertje zei: ‘Weet je nog dat ik altijd jengelde en zeurde? Toen ik vijf werd, besloot ik daarmee op te houden. Dat was heel moeilijk. Maar als mij dat lukt, dan kun jij leren om niet meer te schreeuwen.’

Door de opmerking van zijn dochter besefte Seligman dat hij als psycholoog zijn leven lang bezig was geweest om ongelukkige mensen een redelijk leven te bezorgen. Maar hij zag ook dat hij daarmee niet ver was gekomen. Vanaf dat moment besloot hij om te onderzoeken wat gelukkige mensen onderscheidt van de rest, om zo andere mensen te helpen gelukkiger te worden.

Seligman zocht naar technieken die ertoe zouden kunnen leiden dat je gelukkiger wordt. Hij testte zo’n 120 methodes. Een aantal bleek waardeloos, zoals elke dag tegen jezelf zeggen ‘wat ben ik een aardige vrouw!’. Anderen staken er met kop en schouders bovenuit, zoals het tellen van je zegeningen in een dagboek. Als je daar morgen mee begint, ben je over zes weken meetbaar gelukkiger, vond Seligman. Een dankbare levenshouding waarbij je je concentreert op je zegeningen blijkt een van de belangrijkste sleutels tot een positiever leven. Sinds ik mijn zegeningen tel, gaat dat voor mij ook op. En daar ben ik erg dankbaar voor.